Almere gaat monumentale bomen aanwijzen en zal ook de bescherming regelen en verzorgen. Dat schrijft de gemeente aan Erfgoedvereniging Heemschut, de Bomenstichting, IVN Almere en het Genootschap Het Levende Huis.
Deze organisaties hebben hier onlangs in een gemeenschappelijke brief op aangedrongen. Bij de aanwijzing van monumentale bomen zullen zij ook betrokken worden.
De aanwijzing en bescherming van monumentale bomen krijgt plaats in dezelfde gemeentelijke verordening waarin ook de 'stenen' monumenten worden aangewezen en beschermd.
Almeers
In Almere hoeven monumentale bomen niet zeer oud of heel dik te zijn. Monumentale bomen kunnen bij officiële gelegenheden geplante bomen zijn, ecologisch of anderszins bijzondere bomen of bomen met een verhaal.
Almere telt veel bomen. In 1987 plantte de toenmalige burgemeester De Cloe de 'Zevenkommavijfmiljoensteboom'. Het getal staat voor het aantal bomen dat de openbare ruimte van Almere dan telt. In 1977 plantte prinses Margriet de 'Achtenveertigmiljoensteboom'. Dat was ter gelegenheid van de eerste Boomfeestdag in Almere en het aantal geplante bomen in Oostelijk en Zuidelijk Flevoland.
Helaas is de boom van prinses Margriet bij een verbouwactiviteit van een woningbouwvereniging gesloopt. De woningbouwvereniging bleek er niet voor te porren iets aan het herstel te doen. Dat geeft aan dat juridische bescherming van bijzondere bomen meer dan noodzakelijk is.
Beginboom
De eerste officieel aangeplante boom van Almere is in het jaar 2022 een halve eeuw oud. Het was de eerste boom van een bos, later Beginbos genoemd, dat de inwoners van Almere Haven moest beschermen tegen de polderwind en dat het kale polderlandschap humaan moest maken. Dit bos wordt ondertussen doorsneden door de A6 en een deel van de aanplant is verdwenen in het aangelegde 'Weerwater'. De eerste boom heeft de aanleg, van de overigens fraaie waterplas, overleeft omdat in het Weerwater een eiland is uitgespaard waarbij de bomen zijn behouden. Het eiland is intussen ontsloten als onderdeel van de Floriade 2022. Het bos op het eiland heet nu 'Oerbos'. De Floriade heeft een speciaal wandelpad aangelegd in dit Oerbos naar de 'Beginboom'. Wie de Floriade 2022 bezoekt zal zeker onder de indruk zijn van het stedelijke landschap dat water, gebouwen en bomen vormen.
Overigens, over bomen en juridische bescherming gesproken, de op de Floriade aangeplante bomen krijgen extra bescherming. Na de Floriade wordt op het terrein een wijk aangelegd. Ook tussen de Floriade-bomen mag gebouwd worden maar dan moet wel rekening gehouden worden met de boom. Zo wordt de rooilijn van de gebouwen onder meer bepaald door de breedte van de boomkruin en de omvang van het wortelstelsel van de boom.
Vandalisme, daar doe je juridisch niet veel tegen. Maar het heeft wel een van de vele mooie boomverhalen opgeleverd. Het gebeurde met een linde in 1981, door koningin Beatrix geplant, in het naar haar genoemde park. Op Luilaknacht werd de boom doorgezaagd. Daarop is een iets grotere linde teruggezet en de stam verdween naar de stortplaats. Deze is vervolgens meegenomen door een boomminnende Almeerder en in een jarenlang proces zorgvuldig opgekweekt. De linde is in 1993 teruggekeerd naar Almere en staat inmiddels weer in het Koningin Beatrixpark. De 'zaagplek' is in de stam goed herkenbaar.
Boomgroep
Naast de individuele monumentale bomen heeft Almere ook een aantal bijzondere boomverzamelingen. Dat is bijvoorbeeld de Groene Kathedraal van Marinus Boezen, Eos van David van der Kop, Het Levende Huis van Anne Mieke Backer en het Bos der Onverzettelijken van Kees Hund. Daarnaast zijn er maar liefst vier arboreta!
Almere heeft geen monumentale bomen in de gangbare betekenis van het woord maar wel veel bomen en boomgroepen die de geschiedenis van de stad vertellen en dus tot het levend erfgoed behoren. Beschermen is een logische stap.
Het al genoemde Genootschap het Levende Huis is een organisatie van vrijwilligers die zich bekommert om de bijzondere bomen van Almere. Ze werken aan een vierde editie van het boekje 'Boomverhalen, een kleine geschiedenis van Almere' dat naar verwachting in het voorjaar van 2022 gereed is.
Dan zal ook de website www.boomverhalen.nl weer up to date zijn.
Bij de foto
De 'Beginboom' verleent met regelmaat statuur aan bijzondere momenten. Hier aan een gezelschap, gefotografeerd in 2013, dat onder andere bestaat uit de toenmalige wethouder Duivesteijn, die de aanzet heeft gegeven om de Floriade naar Almere te halen en het 'Projectteam Floriade' van architectenbureau MVRDV.
Foto: Ben te Raa/Heemschut