Het Korenmetershuis

De hoofdingang van het pand is gesitueerd aan de kant van de Kolksteeg. De kopkanten van het gebouw zijn gesloten. Er is een kelderdeur aan de kant van de kolk. Het Korenmetershuis wordt, net als de Westerkerk, bekroond door de keizerskroon. Het recht dit te voeren werd Amsterdam in 1489 verleend door de Oostenrijkse keizer Maximiliaan I als dank voor financiële steun. Het Korenmetershuis is een rechthoekig bakstenen gebouw in Hollandse renaissance stijl.

De Korenmarkt was destijds de hoofdmarkt van Amsterdam. De graanhandel was zeer belangrijk en verschafte veel mensen werk. Korenmeters en korenzetters werkten nauw samen als gildebroeders. Vanaf 1654 vormden zij één gilde. Het koren werd gemeten door korenmeters. De zetters moesten de maat goed rechthouden en vastzetten, terwijl de korendragers het graan in de schepsels schepten waarna het door de zetters afgestreken en gemeten werd. Een schepsel was een soort houten ton, waarin het graan werd geschept en vervolgens afgestreken met een strijker of strekel tot de juiste maat. Dit is nog te zien op het reliëf boven de deur van het Korenmetershuis.

In 1857 werd de Commissie voor den Graanhandel opgericht. Deze functioneerde als belangenbehartiger van de graanhandel in Amsterdam. Ze verrichtte arbitrage en gaf adviezen aan burgemeester en wethouders. Ook hield zij toezicht op het gebruik van de stadsgebouwen en eigendommen ten behoeve van de graanhandel. In 1875 werd besloten dat het graan niet meer gemeten maar gewogen moest worden. Er werd een Corporatie der korenwegers opgericht. Deze Corporatie was de voortzetting van het oude gilde. Er ontstonden allerlei moeilijkheden tussen de korenwegers, korenmeters en de graanhandelaren. Dit leidde tot een scheiding der wegen. In 1921 is de Corporatie opgeheven. De Commissie voor den Graanhandel stelde in 1896 architect H.G. Jansen aan om het Korenmetershuis te restaureren. Dit gebeurde tussen 1896 en 1898. In het trappenhuis hangt nog de gedenksteen. Daarop staat onder meer te lezen dat van 1873 tot 1893 in het souterrain ook een brandweerpost was gevestigd. Jansen heeft het gebouw gerestaureerd volgens de toen geldende restauratiedenkbeelden en -technieken. Hij koos voor reconstructie van de toestand van 1620, met enkele aanpassingen. Zo werden de 19e-eeuwse schuiframen vervangen door houten kruiskozijnen met aan de onderkant luiken. In de bovenlichten werd gekleurd glas-in-lood aangebracht met gildevoorstellingen. De dakkapellen en de schoorstenen werden van dakjes voorzien. Jansen bracht een nieuw trappenhuis met betegelde wanden aan. De zolderverdieping werd betimmerd en nieuw ingedeeld. Bij de laatste restauratie is de huidige vergaderruimte ontstaan. In dit vertrek zijn nog twee originele beschilderde kastdeurtjes, waarop een voorstelling van de korenzetters en de korenmeters is afgebeeld met het opschrift: 'D:COOREN:SETTERS' en 'D:COORE:MEETERS'.

In maart 2009 verzocht directeur Karel Loeff van Heemschut het Amsterdamse Bureau Monumenten & Archeologie de mogelijkheden van een bouwhistorische opname te onderzoeken, waarbij meer van de bouw- en gebruiksgeschiedenis bekend moest worden. Bij deze opname werd conform de Richtlijnen Bouwhistorisch Onderzoek gewerkt, die in april 2009 onder auspiciën van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Stichting Bouwhistorie Nederland, de Vereniging Nederlandse Gemeenten, het Atelier Rijksbouwmeester en de Rijksgebouwendienst verscheen. Het resultaat werd in september 2009 gepresenteerd en is hier te bestellen.Meer informatie over het Korenmetershuis kunt u in het tijdschrift Heemschut, oktober 1991, vinden. [Klik hier om dit tijdschirft te bestellen].