De Petruskerk van Woldendorp gaat in de verkoop. Voor € 495.000 kan de kerk en omliggende grond van jou zijn. Heemschut Groningen maakt zich zorgen, want van een duidelijk plan voor behoud lijkt vooralsnog geen sprake.
De Petruskerk ligt op een open plek aan de rand van het Groningse Woldendorp. De kerk is vermoedelijk gebouwd rond 1250 en is een rijksmonument. Ze behoort tot een unieke gordel van Romano-Gotische kerken uit de 13e eeuw in Groningen, Friesland en het Duitse Ost-Friesland. Makelaar Reliplan kondigt op LinkedIn verheugd aan dat de kerk binnenkort online komt. ‘Seniorenwoningen met de kerk als middelpunt? Er is ruimte genoeg!’
Wie de foto’s bekijkt ziet gelijk: bouwen rondom de Petruskerk zou het rijksmonument ernstige schade toebrengen. Uit de vele verontwaardigde reacties online blijkt dan ook dat Heemschut Groningen niet de enige is die zich zorgen maakt. Niet de verkoop zelf leidt tot zorgen, maar het ogenschijnlijke gebrek aan visie op het erfgoed. Een eerlijke verkoop betekent hier een helder kader van wat wel en niet kan op deze plek. Vanwege de rijksmonumentale status is dat waarschijnlijk beperkter dan de advertentie doet voorkomen.
De gemeente trapt vooralsnog niet op de rem. Het gerucht gaat dat de gemeente ervoor open staat de kerk op te nemen in de ontwikkelplannen van Woldendorp. Wat die behelzen is niet duidelijk.
Geen kerkenvisie
De bal ligt nu bij de gemeente Eemsdelta. Zij moet duidelijk stellen wat hier wel en niet kan. Een overkoepelende kerkenvisie is daarbij een handig, zo niet onmisbaar, instrument. De gemeente is gelukkig bezig met het opstellen van een kerkenvisie, maar deze is nog niet af. Heemschut Groningen is blij dat er een kerkenvisie komt, maar hoopt dat deze verder gaat dan alleen de kerken zelf. Ook de landschappelijke ligging moet in de visie worden meegenomen.
Daarnaast hoopt Heemschut op lokale betrokkenheid en verzet. De vraag is op welke manier de gemeente en inwoners met elkaar hierover in gesprek zijn.
Kerk in de verkoop
Hoort de Petruskerk eigenlijk wel thuis op de commerciële markt? Met een private eigenaar ontnemen we het publiek een prachtige kerk en een waardevol stukje erfgoed. Stichtingen zoals Stichting Groninger Kerken zijn juist opgericht om te zorgen dat kerken dit bespaard blijft. Maar Groninger Kerken is, net als andere monumentenorganisaties, niet altijd in staat een kerk te kopen. Vaak wordt een kerk overgedragen voor een symbolisch bedrag en vraagt men een forse bruidsschat voor onderhoud van de kerk.
Heemschut ziet liever een meer structurele oplossing die voorkomt dat bijzondere gebouwen zoals de Petruskerk zomaar op de markt geslingerd worden. Bijvoorbeeld via een nationaal aankoopfonds zoals dat nu ook bestaat voor kunst en mobiel erfgoed. Juist dit soort unieke parels onder het religieus erfgoed kunnen dan wél snel worden gered.
Beeldmateriaal: Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (O. Brinkkemper, 2018)