Heemschut Noord-Holland heeft de gemeente Zandvoort verzocht de monumentenstatus van de watertoren in te trekken. De onlangs gesloopte watertoren verdient die status niet meer. In de plannen voor herbouw blijft te weinig over van de monumentale waarden voor een monumentenstatus. Daarom doen we samen met Cuypersgenootschap en de Nederlandse Stichting Watertoren deze unieke en tegelijk treurige oproep.
De ‘oude’ watertoren van architect Jouke Zietsma werd in 1952 gebouwd als vervanger van de watertoren die in tijdens de Tweede Wereldoorlog tot ontploffing werd gebracht om plaats te maken voor de Atlantikwall. Het plan van de gemeente was om de bestaande watertoren, een gemeentelijk monument, te transformeren tot woningen.
Die belofte bleek echter valse hoop. De watertoren is inmiddels gesloopt en wordt straks ‘herbouwd’. Echter, de nieuwe toren lijkt alleen op afstand nog op de oude watertoren – een vage herinnering aan de originele verschijningsvorm.
Monumentale waarden vernietigd
De gemeente heeft in 2021 een redengevende omschrijving opgesteld waarin alle monumentale waarden van de (gesloopte) watertoren worden beschreven. Wie deze redengevende omschrijving naast de herbouwde versie legt, ziet dat de monumentale waarden er niet meer zijn. Heemschut is niet de enige die dan ook concludeert dat er van een monument geen sprake meer is. Architectuurhistoricus Isabel van Lent concludeert in haar contra-expertise dat de ‘Monumentale waarden worden vernietigt’.
Wat verloren gaat is bijvoorbeeld de gesloopte beeldbepalende bakstenen schil met zijn specifieke vormentaal en detaillering van Zietsma. De nieuwe toren krijgt daarnaast een flink grotere omtrek, andere verhoudingen en nieuwe materialen die in niets lijken op de oorspronkelijke gevel. Daarnaast zijn de karakteristieke waterreservoirs en het grootste deel van de imposante en zeldzame betonconstructie die deze reservoirs droeg, verloren gegaan. Ook de stedenbouwkundige vrije ligging in het plan voor herbouw teniet gedaan.
De gemeente Zandvoort heeft altijd volgehouden dat de ‘herbouw’ nog voldoende monumentale waarden heeft. Waar dat uit blijkt is ons nooit duidelijk geworden. In procedures van onze erfgoedorganisaties over ons verzet tegen de sloop is dat nooit gebleken.
Visualisatie oude en nieuwe toren.