Nieuwsbericht

De geschiedenis van het Shellterrein begint in 1905, wanneer de Dordtsche Maatschappij tot Opsporen en Exploiteren van Petroleumbronnen op Java zich hier vestigt voor de opslag van petroleum. Dit bedrijf gaat met de Bataafsche Petroleum Maatschappij op in de Koninklijke/Shell Groep. In de jaren die volgen worden de activiteiten, en daarmee ook het terrein, fors uitgebreid.  

In deze periode wordt ook het Groot Laboratorium gebouw naar ontwerp van architect Cornelis Adrianus Abspoel (1899- 1970). Abspoel kwam op 25-jarige leeftijd in dienst bij de bouwkundige dienst van N.V. De Bataafsche Petroleum Maatschappij en bleef dat - met een onderbreking in de bezettingsjaren - tot zijn pensionering. Voor grote, meer prestigieuze projecten van het bouwbureau van de B.P.M. werden vaak bekende externe architecten gevraagd, maar Abspoel kreeg voor de oorlog de opdracht voor het laboratorium en een raffinaderij in Pernis. Na de oorlog volgden het hoofdkantoor van de Shellraffinaderij in Hoogvliet (1957) en het eerste deel van het Shellkantoor aan het Hofplein in Rotterdam (1957-1960).

Met de bouw van de eerste fase van het Groot Laboratorium werd in 1928 begonnen en op 15 februari 1930 werd het gebouw in gebruik genomen. Het bestaat uit twee gelijke carré-vormige volumes, symmetrisch geplaatst en met elkaar verbonden door de centrale entreepartij met trappenhuis. De beide vleugels hebben binnenhoven met daar omheen een gang, waardoor zowel alle vertrekken als de gangen direct verlicht en geventileerd kunnen worden. In 1939 is het complex uitgebreid met een derde vleugel, langs de Badhuiskade, die net als aan de voorzijde met het bestaande gebouw verbonden is door een entree en trappenhuis. Het Grootlab representeert daarmee een belangrijke fase uit de Shellgeschiedenis, waarin er in een hoog tempo een geavanceerd onderzoekscentrum werd gerealiseerd.

Het uiterlijk van het gebouw wordt gekenmerkt door een strakke gevel van rode baksteen met banden en andere accenten van graniet. Dit is typerend voor de architectonische stijl van de late jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. Door het ritme van gemetselde bakstenen en drie verdiepingen hoge pilasters ontstaat een aanblik die classicistisch aandoet. Hierdoor hebben het Overhoeksplein en de Badhuiskade karakteristieke gevelwanden gekregen. Het Grootlab is daarmee tevens een van de meest karakteristieke en beeldbepalende panden op het voormalige Shellterrein. De monumentaliteit ervan is benadrukt doordat de Toren Overhoeks van Arthur Staal in 1970 gebouwd is op de symmetrie-as van de eerste fase van het Groot Laboratorium.

Bijzonder is ook dat het complex drie ramen van kunstenaar Max Nauta (1896-1957) bevat. Voor het Groot Laboratorium heeft Nauta tussen 1939 en 1946 drie glas-in-loodramen vervaardigd, die tot zijn belangrijkste werk behoren. De composities van de ramen hebben een geometrische structuur. Vooral het jubileumraam uit 1939 is uniek, vanwege de bijzondere iconografie en het gebruik van primaire kleuren. Het glas-in-lood is nog grotendeels intact.

In verband met de ontwikkeling van de wijk Overhoeks is sinds 2005 een aantal waardevolle Shell- gebouwen gesloopt, waaronder het Nieuw Laboratorium (1939), het Development Laboratorium (1940, beide C.A. Abspoel) en het Polymerencentrum (1975, Moshé E. Zwarts). In 2015-2016 is een deel van het Grootlab in opdracht van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten verbouwd en uitgebreid. Extra ruimte is verkregen door een kleine theaterzaal in een van de atria te construeren en door daarboven een danszaal als een zelfstandige opbouw, asymmetrisch, op het dak te bouwen.