Bij de grootschalige herinrichting en renovatie van het Centrale Markthalterrein in Amsterdam West dreigt de Vishal tussen wal en schip te vallen. Dat is jammer, want het gebouw is het redden waard. De vraag is echter: hoe? Suggesties zijn welkom!
Ingeklemd tussen de Jan van Galenstraat en de Haarlemmerweg ligt het Centrale Markthalterrein, waar vanaf de jaren 1930 generaties eigenaren van restaurants en levensmiddelenwinkels hun voorraad groente, fruit, zuivel en vis inkochten. Het terrein wordt gedomineerd door de Centrale Markthal, een van de grootste vooroorlogse rijksmonumenten in Nederland. Achter de markthal bevindt zich het koelhuis, dat vooral bekend is vanwege het immense kunstwerk dat Keith Haring er in 1986 op schilderde.
Daarnaast ligt de Vishal, een naoorlogse gebouw dat bij de feestelijke opening in 1954 door minister Mansholt werd omschreven als “de grootste, de beste en de mondernst uitgevoerde vishal van het Europees continent”. Het is een langwerpige gebouw van 80 x 25 meter met negen sierlijke, iets gebogen sheddaken. In de hal bevonden zich zeven afslagvakken, zes verkoopnissen en 32 open plaatsen, die voor de ingebruikneming allemaal al aan grossiers in de vishandel verhuurd waren. Ook waren er kantoren, kassa’s en een inpandige koelcel te vinden. Het gebouw heeft een sobere, maar uitgekiende constructie, met een – voor een functioneel gebouw – opvallend zorgvuldige detaillering.
De Vishal is nog grotendeels intact en vertegenwoordigt een belangrijke architectuur- en cultuurhistorische waarde als typisch voorbeeld van een vishal uit de Wederopbouwperiode, vanwege zowel de interessante betonconstructie als de ambitieuze opzet van een moderne visafslag. In het advies van de Commissie voor Welstand en Monumenten is de Vishal dan ook omschreven als “een belangrijk ankerpunt voor de geschiedenis van deze locatie in de stad.”
Het Centrale Markthalterrein ondergaat op dit moment een volledige transformatie. De Centrale Markthal zelf wordt inmiddels door BOEi grondig gerestaureerd om deels de oude functie van Food Center te herstellen, als de ‘Buik van Amsterdam’. Op het zuidelijke deel van het 22 hectare grote terrein is een nieuwe woonwijk ingepland met 1.700 woningen, het Marktkwartier, gelegen aan een groot plein met gras. De ontwikkelaar van het gehele terrein is Marktkwartier, een organisatie van VolkerWessels Vastgoed en Ballast Nedam Development.
De Vishal behoort tot het deel dat zijn bedrijfsbestemming behoudt in het Masterplan. Waar de Vishal nu staat, komen bedrijfshallen. Heemschut Amsterdam hoopt dat de Vishal op een andere locatie in het Masterplan, geheel of gedeeltelijk, herplaatst kan worden. Wellicht is er nog een plek te vinden voor de Vishal op het Centrale Marktterrein, op de grens van wonen en Food Center aan de westzijde, aan de west-oost-route over het terrein, of bij de entree van het gebied aan de Jan van Galenstraat. Bij hergebruik kan de Vishal eventueel deels worden herbouwd. Daarbij moeten uiteraard de karakteristiek en de constructie nog goed te zien en te begrijpen blijven.
Doe een suggestie!
Heemschut Amsterdam doet daarom bij deze een oproep voor ideeën en voorstellen om de karakteristieke Vishal te bewaren voor de stad, mogelijk met een nieuwe functie of zelfs op een nieuwe locatie.
Amsterdam@heemschut.nl
