Heemschut Amsterdam heeft het initiatief genomen om samen met het Cuypersgenootschap en het Genootschap Amstelodamum de gemeente te vragen drie bijzondere buurten aan te wijzen als beschermd stadsgezicht: Tuindorp Watergraafsmeer, de Admiralenbuurt, de Pijp, de Vondelparkbuurt en de Amsteloevers. Deze gebieden zijn zowel op stedelijk als landelijk niveau van groot cultuurhistorisch belang.
Doordat het Rijk enkele jaren geleden heeft besloten deze gebieden toch niet aan te wijzen als rijksbeschermd stadsgezicht blijven de kenmerkende kwaliteiten van deze gebieden kwetsbaar. De aantrekkende economie en het gebrek aan regelgeving voor het behoud heeft enorme gevolgen. Door groot- en kleinschalige bouwactiviteiten verdwijnen, vaak tot woede van omwonenden, langzaam maar steeds meer karakteristieken van deze gebieden. Wij pleiten daarom voor de aanwijzing van deze gebieden tot beschermd stadsgezicht, zodat deze buurten zich kunnen ontwikkelen mét betere bescherming van de aanwezige waarden. Zo resulteert erfgoedbescherming in een aantrekkelijker en duurzamer woongebied.
Lees ook: Heemschut trekt aan de bel over uitbreiding villa Vondelstraat
Watergraafsmeer
Tuindorp Watergraafsmeer werd tussen 1923 en 1929 gebouwd als een kwalitatief hoogwaardige arbeiderswijk volgens het tuindorpconcept: een besloten wijk met pleinen, gezinswoningen met tuintjes en overal veel groen en voorzieningen op loopafstand. De wijk werd ontworpen door architecten Gratema en Versteeg. Hoewel een aanzienlijk deel van de woningen ondertussen gesloopt of ingrijpend gerenoveerd is, zijn onder meer de afwisseling van horizontale en verticale accenten door het gebruik van (destijds innovatieve) platte daken en kubische vormen nog steeds zichtbaar. Ook de bijzondere stedenbouwkundige opzet van de wijk bleef overeind: de centraal gelegen achthoekige Brink met voorzieningen, de radialen en gebogen hoofdstraten die weer kleine, symmetrische buurtjes omsluiten.
Admiralenbuurt
De Admiralenbuurt (Baarsjes) maakt deel uit van de vooroorlogse uitbreidingswijk voor volkswoningen, ‘Plan West’, dat tussen 1922 en 1927 gerealiseerd werd. Met het plan werd beoogd om veel arbeiderswoningen in een keer te realiseren van voldoende architectonische kwaliteit. De architectonische opbouw van de Admiralenbuurt is sterk beïnvloed door de Amsterdamse School, de architectuurbeweging die zich kenmerkt door fraai uitgevoerde straten en pleinen met bijzondere hoeken en dakvormen. Een bijzonder markante ruimte wordt gevormd door het door architect H.P. Berlage ontworpen Mercatorplein. De Admiralenbuurt is vanwege de goed bewaard gebleven structuur van grote delen van de bebouwing van grote nationale én internationale waarde.
Oud-Zuid
De Pijp, de Vondelparkbuurt en de Amsteloevers. Oud Zuid is een uitbreidingsgebied uit de tweede helft van de negentiende eeuw, nog vóór de Woningwet de woningbouw ging reguleren. Het is een mix van particulier initiatief en overheidsbemoeienis, met woningen voor de gegoede burgerij, arbeiders en middenstand. Oud-Zuid is voorloper én tegenhanger van het na 1917 volledig onder regie tot stand gekomen Plan Zuid van architect Berlage (reeds beschermd gezicht). Oud Zuid is een mozaïek van buurten. De beide Amsteloevers met hun statige hoge huizen vormen samen met de rivier, het groen en twee door architect H.P. Berlage ontworpen bruggen een beeldbepalend onderdeel van de stad.
