Nieuwsbericht

Aanleiding is eigenaar Flevo-landschap, die het gebouw heeft laten verpauperen en de aangekondigde nieuwbouw presenteert als de enige en ideale oplossing.

Om sloop te voorkomen heeft Heemschut in juni 2021 de gemeente gevraagd het gebouw tot gemeentelijk monument te verklaren.

In maart 2022 is de aanvraag afgewezen. Heemschut vindt dat de gemeente zich te makkelijk voor het karretje van Flevo-landschap heeft laten spannen. De staat waarin het gebouw verkeerde is niet door externe partijen onderzocht. Flevo-landschap heeft dit ook niet gedaan nadat later van de kant van Heemschut hierop in een gesprek is aangedrongen.

De afwijzing door het college van burgemeester en wethouders is gebaseerd op het advies van de Commissie Welstand en Erfgoed en die neemt de veronderstelde, slechte bouwkundige staat van het gebouw als uitgangspunt voor haar afwijzende advies.

Gemeenteraad
Pijnlijk is dat de gemeenteraad van Almere, al die tijd, met geen woord over de Trekvogel heeft gesproken. Pas op het allerlaatste moment, toen de sloop al was begonnen, is het onderwerp aan de orde geweest.

Ook op provinciaal niveau is niets ondernomen, niet door gedeputeerde staten en niet door provinciale staten. Het belang van erfgoed is, behalve met betrekking tot de succesnummers Urk en Schokland, niet aanwezig op provinciaal niveau. Men vindt het een zaak van de gemeenten. Erfgoed moet ook niet in de weg staan. Veelzeggend is dat D66, die acht jaar lang de gedeputeerde voor erfgoed heeft geleverd, net als enkele andere partijen, de provinciale verkiezingen van 2023 is ingegaan met een partijprogramma waarin het woord erfgoed niet voorkomt.

Stadsherstel
Platform Behoud de Trekvogel heeft nog een aantal acties heeft ondernomen, onder andere in de richting van Flevo-landschap maar dat telkens een 'njet' afgaf, als ze al wilden reageren. Het platform heeft ook bemiddeld bij Stadsherstel Amsterdam, dat Flevo-landschap heeft aangeboden het gebouw over te nemen. Ook dit stuitte op een ongemotiveerd nee.

Er is door het platform een aanvraag bij het rijk gedaan voor toekenning van de status rijksmonument, wat is afgewezen en er is een hernieuwde aanvraag bij de gemeente gedaan voor de status van gemeentelijk monument. Ook dat is afgewezen.

Het platform heeft tijdens de sloop in de vroege ochtenduren nog bouwkundige inspecties uitgevoerd om de claim van Flevo-landschap over de bouwkundige staat te controleren. Die blijkt niet te kloppen.

Flevo-landschap is een organisatie die draait op semi-belastinggeld en als taak heeft kwetsbare natuur te beschermen maar ten aanzien van de Trekvogel heeft ze zich als nietsontziende en keiharde projectontwikkelaar opgesteld. Het blazoen zal nog lang besmet zijn.

Op de website van Platform Behoud de Trekvogel is naar aanleiding van de sloop een aantal serieuze maar woedende reacties te lezen maar ook schaamte wordt geuit.

In het Flevolandse mag dan flink ontwikkeld worden maar de ontwikkeling van innerlijke beschaving op het nieuwe land blijft achter.

Tot slot
Tot slot, over het nationale en Flevolandse belang van de Trekvogel, over een erfgoed-ensemble...

De geschiedenis van De Trekvogel gaat terug tot aan de aanleg van de ringdijk van Zuidelijk Flevoland die begint in het jaar 1959. Aan het 'Oostvaardersdiep' krijgt de ringdijk een verbreding voor een gemaal en een werkhaven. De locatie kennen we nu vooral als 'De Blocq van Kuffeler'. Toen werd de locatie 'Oostvaardersdiep' genoemd. Het Oostvaardersdiep zelf wordt dan nog beschouwd als een nieuw scheepvaartkanaal tussen Amsterdam en het noorden van Nederland.

De aanleg van Zuidelijk Flevoland is een nationaal belang maar het is ook een nationale aangelegenheid. Uit heel Nederland komen arbeiders om aan de dijk, het gemaal en de werkhaven te werken. Op het Oostvaardersdiep arriveren per schip gedurende enkele jaren op maandagochtend 10.00 uur wekelijks zo'n driehonderd tot vierhonderd arbeiders: vletschippers, peilers, stortbazen, steen-, beton- en klinkerzetters, straatmakers, rijswerkers, asfaltwerkers, grondwerkers, afmakers, uitzetters, etc etc. Ze vertrekken vrijdag 16.00 uur na een werkweek van 55 uur, later 51 uur. Ze overnachten op werk- en vaartuigen, in keten of woonarken. Sommigen zijn gehuisvest in naburige kustplaatsen. Vanaf 1960 is er ook sprake van overnachting in 'een van rijkswege gebouwd barakkenkamp'.

Behalve de relatie met Nederland is er ook nog een Flevolandse relatie, die met 'Ketelhaven'. Ketelhaven is een vergelijkbare maar iets oudere pionierlocatie in Oostelijk Flevoland. Ook Ketelhaven had een 'kantine'. Maar de eerste versie was een slecht functionerend optrekje dat al snel werd vervangen door een nieuw kantinegebouw. Men wilde dit, na afloop van de werkzaamheden in Ketelhaven, in 1962 verhuizen naar 'de bouwput aan het Oostvaardersdiep'. Maar bij nader onderzoek blijkt het tweede kantinegebouw van Ketelhaven een bouwval. Het wordt in september 1962 gesloten en anderhalf jaar later afgebroken.

De Dienst der Zuiderzeewerken en de Directie van de Wieringermeer maken van de nieuw te bouwen kantine op De Blocq van Kuffeler serieus werk. Het complex krijgt slaapkamers voor rijkspersoneel, horeca met toneelpodium en een beheerderswoning. De exploitant van de kantine, de heer en mevrouw Schinkel, verhuizen van Ketelhaven naar De Blocq van Kuffeler. Het gebouw wordt 1 mei 1964 opgeleverd. In het Driemaandelijks bericht betreffende de Zuiderzeewerken lezen we: "Ter gelegenheid van de opening van de kantine aan het Oostvaardersdiep traden aldaar 'De Ghesellen van den Spele' op met een 'Specialiteitenprogramma'. Ook deze voorstelling viel zeer goed in de smaak."

Ook nog even dit over Ketelhaven. De provincie Flevoland heeft daar een bedieningshuisje laten slopen, in weerwil van het waardestellend advies en in weerwil van een unanieme motie van de gemeenteraad van Dronten daartegen en in weerwil van het feit dat het onderdeel uitmaakte van het ensemble erfgoed van Ketelhaven. Ketelhaven en de Blocq van Kuffeler liggen niet zo ver van elkaar.

De Trekvogel is/was onderdeel van een erfgoed-ensemble. De aanwezige dubbele dijklichamen vertellen het verhaal over de wisseling van aanlegvolgorde van Markerwaard en Zuidelijk Flevoland. Gemaal de Blocq van Kuffeler is een rijksmonument en de woningen met hun atoomschuilkelders vertellen een eigen verhaal. Het is een fraaie locatie, ingeklemd tussen drie Natura 2000 gebieden en verrijkt door erfgoed. Met de sloop van de Trekvogel ontbreekt de bepalende schakel in het ensemble.

Ben te Raa