Alweer wordt eeuwenoud en waardevol erfgoed in de binnenstad van Haarlem gesloopt. Althans, als het aan de gemeente ligt, die toestemming geeft voor sloop. Erfgoedvereniging Bond Heemschut tekent echter bezwaar aan.
Het gebouw Jansweg 25 in zijn huidige hoofdvorm dateert van omstreeks 1830 met daarin gebouwdelen uit de eerste helft van de 18e eeuw, en mogelijk nog elementen van het einde van de 17e eeuw.
In het in opdracht van de gemeente zelf door een extern deskundigenbureau gehouden bouwhistorisch onderzoek is de conclusie in onze ogen niet sloop, maar behoud. Met name omdat er aan maar liefst 21 elementen van het pand ‘hoge of positieve monumentwaarden’ zijn toegekend, ofwel ‘behoud (daarvan, red.) noodzakelijk dan wel wenselijk’. Alleen al met de 3 fysiek meest belangrijke elementen met ‘hoge monumentwaarden’ – het gebouw zelf, de gevels en het dak – wordt feitelijk gepleit voor behoud van het gehele erfgoedpand. De resterende 18 waardevolle elementen met monumentwaarden versterken het pleidooi.
Dat de gemeente ook grote waarde zou moeten hechten aan behoud van dit erfgoed, zou moeten blijken uit de verschillende beschermingsconstructies die zij zelf aan het pand heeft toegekend:
• Orde 2- status; ‘behoud van de specifieke waarden van deze gebouwen uitgangspunt’.
• Dubbelbestemming archeologie; met de sloop en nieuwbouw kunnen ‘archeologische resten uit de late Middeleeuwen verstoord worden’.
• Rijksbeschermd Stadsgezicht, waartoe dit pand behoort.
• Dubbelbestemming bouwhistorie, via het ‘Reparatieplan B’ uit 2019; juist voor dit soort panden heeft de gemeente deze extra beschermingsconstructie in het leven geroepen, waarmee zij juridisch sterk zou staan tegen sloop.
En natuurlijk is de opdracht voor het al genoemde externe deskundigenrapport ook gegeven om – wanneer zoals nu blijkt van voldoende monumentwaarden – inhoudelijk nader te kunnen onderbouwen dat behoud nodig is.
Kortom, het gebouw bezit veel en voldoende hoge bouwhistorische en archeologische monumentwaarden die ruimschoots pleiten voor behoud van dit erfgoed. De gemeente wijkt dus met haar toestemming voor sloop af van (de uitgangspunten van) haar eigen beleid, en ook volgt zij niet de door haarzelf toegekende beschermingsconstructies en het in haar opdracht opgestelde deskundigenrapport. Daarbij is nergens een gemeentelijke (besluit)rapportage te vinden met overwegingen, reflecties en rechtvaardiging voor de ‘afwijkingen’ en de sloop, waardoor in het duister wordt getast naar de gemeenteargumenten tegen behoud en voor sloop.
En dit alles terwijl herontwikkeling tot winkels en woningen zoals met de nieuwbouw wordt beoogd, ook mogelijk moet zijn met het huidige eeuwenoude erfgoedgebouw. Daarbij moet voorbij worden gekeken aan de slechte staat van het huidige erfgoedpand die in de loop van de afgelopen decennia heeft kunnen ontstaan, want die is vooral optisch slecht, en belangrijker: herstelbaar.
De sloop in 2018 van het (bouwhistorisch misschien wel minder) waardevolle pand Gierstraat 35 nog vers in het geheugen, staat Haarlem als 5e monumentenstad van Nederland opnieuw en onnodig sloop toe van een eeuwenoud en waardevol erfgoedgebouw. Bij de Gierstraat – ook beschermd met Orde 2-status en waarde archeologisch, en ook gelegen in beschermd stadsgezicht, zou de gemeente naar eigen zeggen niet voldoende juridische instrumenten in handen hebben gehad om de sloop te kunnen voorkomen. Juist dit was mede een reden om de al genoemde nieuwe beschermingsconstructie ‘Reparatieplan B’/bescherming bouwhistorie in het leven te roepen, om ‘vergelijkbare panden een juridische status te geven’ dus.
Maar bij de eerste mogelijkheid deze regeling in de praktijk in te zetten voor behoud van het zeer zeker ‘vergelijkbare’ erfgoedpand Jansweg 25, geeft de gemeente ten onrechte niet thuis.
