De elf dorpskernen in de Noordoostpolder tellen zesendertig kerkgebouwen, waarvan de bouw na de Tweede Wereldoorlog deels gefinancierd werd door de overheid. Wat de aantallen betreft was sprake van een landelijke confessionele lobby en deze werd gesteund door het gegeven dat van enige ontkerkelijking geen sprake was. Bovendien, de bevolking groeide snel.
Memorabel is dat de nieuwe boeren geselecteerd werden, vanzelfsprekend op hun vakbekwaamheid, maar ook op hun gezinsleven en geloof. De polderbewoners moesten ten slotte een afspiegeling vormen van de Nederlandse bevolking.
In Oostelijk Flevoland veranderde alles. De verzorgingsstaat ontstond, mede dankzij het Groninger gas, de materiële welvaart groeide en het kerkbezoek nam af. Om allerlei redenen plande het Rijk minder woonkernen in de nieuwe polder, dus ook minder kerkgebouwen.
De kerkbesturen zagen de noodzaak daarvan overigens al in. Sterker, ze probeerden de verzuiling om pragmatische redenen te doorbreken. Meer oecumene is ook goed voor de jaarrekening. Het leidde tot meer onderlinge samenwerking en gezamenlijk gebruik van de gebouwen, ook buiten de kerk. Zo ontstond in Dronten de eerste algemene sportvereniging van Flevoland.
De ontkerkelijking zette door. In Almere vond voorafgaand aan de bouw van de eerste kerk overleg plaats in een commissie, in het leven geroepen door kerkelijke instanties. Dat leidde rond 1980 tot oecumenische diensten.
De Flevolandse kerkgebouw is een bijzondere afspiegeling van het kerkelijk leven in Nederland in de tweede helft van de vorige eeuw. En daarbij linken in de Noordoostpolder de kerken naar de opmerkelijke rol van de staat, als je naar het grondwetsartikel kijkt waarin bepaald wordt dat kerk en staat gescheiden zijn.
De kerken zijn daarnaast gebouwen die allemaal een eigen, zorgvuldig en opvallend ontwerp hebben, zowel binnen als buiten. En ze hebben een goed ingepaste, bepalende rol in de ruimtelijke opzet van de dorpen en steden.
Voor Heemschut Flevoland is het kerkgebouw actueel. Vanwege het verleden van de kerken en om reden van heden en toekomst. De actualiteit is dat zaken van afbraak dan wel verbouwing spelen of ze liggen in het verschiet. Dat vraagt aandacht.
